Kerken in de Ukraine

Kerken in de Oekraine

Algemeen wordt aangenomen, dat de kerk in de Oekraïne is gesticht in 988 toen de grootvorst van Kiev Wladimir zich liet dopen. Hij zond boden uit  om hem te adviseren welke ritus men in zijn rijk zou gaan volgen. Zijn  adviseurs waren zo onder de indruk van de liturgie en het gezang in de Haja Sophia in Constantinopel, dat men hem adviseerde zich bij die ritus aan te sluiten, hetgeen geschiede. De oudste kerk in Kiev is dan ook gebouwd naar model van de Haja Sophia in Constantinopel en draagt dezelfde naam.

In 1340 wordt het westelijk deel van de Oekraïne veroverd door Polen en Litouwen en komt onder RK invloed. Daarom besluit men in  1596 tijdens de synode van Brest om de relaties met de Patriarch van Constantinopel te verbreken en zich te scharen onder Rome en wordt in het westen zo de Uniatenkerk, de Grieks-Katholieke kerk opgericht onder het gezag van Rome, maar met behoud van de Orthodoxe riten en het kerkslavisch als Liturgische taal.maar zonder invoering van het celibaat voor de lagere geestelijkheid. Dat laatste is merkwaardigerwijs nog altijd het geval. In de loop der eeuwen wordt de positie van die Grieks-Katholieke kerk inhet westen steeds meer versterkt en wordt aan de bevolking dwingend opgelegd. De Orthodoxe kerk van het westen gaat ondergronds of in de bossen verder. Een dergelijke situatie deed zich overigens ook in het westen van Roemenië voor.

De Sovjet-Unie laat echter tussen 1946 en 1949 de Oekraïens-katholieke kerk ontmantelen. Alle bisschoppen worden gearresteerd en velen worden met hun priesters en gelovigen of gedeporteerd of vermoord.Degenen die nog in leven zijn gaan weer naar de Orthodoxe kerk, althans wat er van die kerk toendertijd nog over was. Na het uiteenvallen van de Sovjetunie in 1988 is er met man en macht met veel steun uit Polen en Rome aan gewerkt om die kerk weer op te bouwen. Er wordt heel veel aan missie gedaan onder Orthodoxe gelovigen. In 2005 werd de hoofdzetel van Lviv onder luid protest van Orthodoxe zijde naar Kiev verplaatst, alwaar een nieuwe kathedraal werd gebouwd. Sinds 25 maart 2011 staat grootaarts-bisschop Svjatoslav Sjevtsoek aan het hoofd. Hij streeft ernaar om ook patriarch te worden, wat zowel van de kant van Rome als van Orthodoxe zijde op hevig verzet stuit.Deze kerk telt momenteel ongeveer 3½ miljoen leden in Oekraïne en een 700.000 leden in de rest van de wereld, o.a. in België.

Momenteel zijn er drie Orthodoxe kerken in Oekraïne, waarvan ik zal proberen in het kort e.e.a. te vertellen.Om met de kleinste te beginnen, De Oekraïens autocephale Orthodoxekerk, die dus naast de Oekraïens Orthodoxe kerk, patriarchaat Moskou,en de Oekraïens Orthodoxe kerk, patriarchaat Kiev, bestaat.kerk werd in 1921 opgericht in Kiev en werd in 1924 door de patriarch van Constantinopel als autokephale kerk erkend. Tijdens WOII werd contact gezocht met het Patriarchaat Moskou en beide kerken werden verenigd tot de Oekraïens autokephale kerk.

Toen na WOII de Russisch Orthodoxe kerk weer het monopolie kreeg in de Sovjetunie (waar Oekraïne als Rusissche deelrepubliek deel van uit maakte) werd zij de enige legitieme kerk. De Oekraïens autokephale kerk werd opgeheven en wie niet naar de Russische kerk wilde overstappen werd vermoord of gedeporteerd, net als met de geestelijken van de Oekrïens-katholieke kerk gebeurde. Veel geestelijken vluchten naar Europa of de VS.Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw is deze kerk weer erkend en heeft sinds 1993 weer aanhang in de westelijke provincies. Ze werd lange tijd geleid vanuit het buitenland.

De Oekraïens Orthodoxe kerk onder het patriarchaat Moskou is in wezen de oudste kerk. Zij beschouwt de andere twee orthodoxe kerken als dissidenten en erkent ze dus niet. De kerk ziet zichzelf, alhoewel ze sinds1990 een autonome kerk is, nog altijd als deel van het Moskou's patriarchaat en als voortzetting van de Orthodoxe kerk van Kiev en alle Russen in Oekraïne. En zo als de dierecte afstamming van de kerk gesticht door de Heilige Wladimir in 988. Men vindt de aanhangers veelal in het zuiden midden en oosten van het land. Zo is er van de vele Orthodoxe kerken in de stad Lviv nog maar één onder het Moskou's patriarchaat. Hoofd van  de kerk is metropoliet Volodymyr. Ook hij zetelt in Kiev in het Holenklooster. De kerk telt 42 bisdommen met 58 bisschoppen, 8516 priesters en 443 diakens.  Over het aantal gelovigen zijn de bronnen het niet eens. Ik denk dat de aanhang van de elkaar beconcurerende kerken, die van Moskou en van Kiev, ongeveer fifty-fifty zal zijn, ieder ongeveer 10 miljoen leden.